Przedmiotem sprzedaży mogą być nie tylko towary, lecz także wartości niematerialne i prawne, takie jak licencje. Przeważnie problematyka ta dotyczyć będzie twórców udzielających licencji do swoich utworów. W poniższym artykule zastanowimy się, w jaki sposób należy rozliczyć sprzedaż licencji zarówno na rzecz zagranicznych firm, jak i konsumentów. Sprzedaż licencji jako odpłatne świadczenie usług na gruncie podatku VAT Jak stanowi art. 8 ust. 1 pkt 1 ustawy VAT, przez świadczenie usług rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej. Warto także wskazać, że zgodnie z art. 41 ust. 2 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych umowa o przeniesienie autorskich praw majątkowych lub umowa o korzystanie z utworu, zwana dalej licencją, obejmuje pola eksploatacji wyraźnie w niej wymienione. Natomiast w myśl art. 67 ust. 1 ww. ustawy twórca może udzielić upoważnienia do korzystania z utworu na wymienionych w umowie polach eksploatacji z określeniem zakresu, miejsca i czasu tego korzystania. W konsekwencji udzielenie licencji jest rodzajem rozporządzenia posiadanym przez twórcę praw autorskich. To zaś oznacza, że na gruncie podatku VAT udzielenie licencji do wartości niematerialnej stanowi odpłatne świadczenie usług. W rozumieniu ustawy VAT odpłatne udzielenie licencji stanowi czynność opodatkowaną w postaci odpłatnego świadczenia usług. Ustalenie miejsca świadczenia usługi udzielania licencji W sytuacji gdy mamy do czynienia z usługami, konieczne jest ustalenie miejsca świadczenia. Prawidłowe określenie tej okoliczności wpływa bowiem na określenie kraju opodatkowania usługi. Pamiętajmy, że podatek VAT ma charakter zobowiązania podatkowego terytorialnego, co oznacza, że nie zawsze miejscem opodatkowania będzie kraj siedziby usługodawcy. Konkretne przepisy podatkowe mogą to zagadnienie regulować w inny sposób. Pierwszą czynnością w ramach ustalenia zasad opodatkowania świadczonej przez podatnika usługi jest ustalenie miejsca świadczenia. Co istotne, będzie ono różne w zależności od tego, czy usługobiorcą jest konsument, czy też firma. Sprzedaż licencji na rzecz zagranicznej firmy W przypadku gdy podatnik z Polski dokonuje odpłatnego zbycia licencji na rzecz innego przedsiębiorcy, to zastosowanie będzie miał art. 28b ustawy VAT. W myśl tego przepisu miejscem świadczenia usług w przypadku świadczenia usług na rzecz podatnika jest miejsce, w którym podatnik będący usługobiorcą posiada siedzibę działalności gospodarczej. To powoduje, że tego rodzaju usługa nie podlega opodatkowaniu w Polsce, lecz na zasadzie odwrotnego obciążenia – w kraju usługobiorcy, czyli nabywcy licencji. To on rozlicza w swoim kraju podatek należny z tytułu zakupionej usługi. Podatnik z Polski jest w tym przypadku zobowiązany do wystawienia faktury bez kwoty oraz bez stawki podatku VAT. Dodatkowo faktura taka powinna zawierać adnotację „odwrotne obciążenie”. Na marginesie warto także dodać, że w przypadku podatników zwolnionych podmiotowo z podatku VAT do limitu sprzedaży określonego w art. 113 ust. 1 ustawy VAT nie wlicza się wartości usług, do których zastosowanie znajduje art. 28b ustawy VAT. Sprzedaż licencji na rzecz przedsiębiorcy z innego kraju (zarówno z UE, jak i spoza niej) podlega opodatkowaniu w kraju usługobiorcy. W takim przypadku zastosowanie znajduje zasada odwrotnego obciążenia. Prawidłowe stosowanie przepisów regulujących miejsce świadczenia usług jest zasadniczo uzależnione od statusu usługobiorcy będącego podatnikiem lub nie. Sprzedaż licencji na rzecz konsumenta z UE Jeżeli nabywcą usługi jest konsument mający miejsce zamieszkania w UE, to do określenia miejsca świadczenia będzie miał zastosowanie art. 28c ust. 1 ustawy VAT. Przepis ten wskazuje, że miejscem świadczenia usług na rzecz podmiotów niebędących podatnikami jest miejsce, w którym usługodawca posiada siedzibę działalności gospodarczej. W rezultacie w tym przypadku miejscem opodatkowania jest terytorium Polski, a dokonana sprzedaż licencji traktowana jest jako odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju ze wszystkimi tego konsekwencjami. Po pierwsze podatek należny VAT od tego rodzaju usługi należy odprowadzić w Polsce. Ponadto wartość takiej sprzedaży wliczana jest do limitu określonego w art. 113 ust. 1 ustawy VAT. Warto również pamiętać, że z uwagi na to, iż jest do odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, możliwa jest konieczność posiadania kasy fiskalnej i zewidencjonowania obrotu na kasie. Jeżeli podatnik z Polski sprzedaje licencję na rzecz konsumenta z UE, to mamy do czynienia z odpłatnym świadczeniem usług podlegającym opodatkowaniu w kraju. Podatek VAT od sprzedaży licencji należy odprowadzić w Polsce. Sprzedaż licencji na rzecz konsumenta spoza UE Z zupełnie inną sytuacją mamy do czynienia, gdy sprzedaż licencji odbywa się na rzecz konsumenta, który ma miejsce zamieszkania w kraju trzecim, czyli poza UE. Zgodnie z art. 28l pkt 1 ustawy VAT w przypadku świadczenia na rzecz podmiotów niebędących podatnikami, posiadających siedzibę, stałe miejsce zamieszkania lub zwykłe miejsce pobytu poza terytorium Unii Europejskiej, usług sprzedaży praw lub udzielania licencji i sublicencji, przeniesienia lub cesji praw autorskich, patentów, praw do znaków fabrycznych, handlowych, oddania do używania wspólnego znaku towarowego albo wspólnego znaku towarowego gwarancyjnego, albo innych pokrewnych praw miejscem świadczenia usług jest miejsce, gdzie podmioty te posiadają siedzibę, stałe miejsce zamieszkania lub zwykłe miejsce pobytu. W rezultacie w takim przypadku miejscem świadczenia usług jest kraj miejsca zamieszkania osoby z kraju trzeciego. W takim przypadku nie znajduje zastosowania zasada odwrotnego obciążenia, ponieważ reguła ta jest stosowana w przypadku nabywców będących przedsiębiorcami, a nie osobami fizycznymi. Zasadniczo zatem tego rodzaju sprzedaż w ogóle nie podlega opodatkowaniu w Polsce. Podatnik z Polski nie wystawia również z tego tytułu polskiej faktury. Sprzedawca powinien w tym wypadku zarejestrować się w kraju miejsca zamieszkania konsumenta z kraju trzeciego i rozliczyć podatek od wartości dodanej zgodnie z tamtejszymi przepisami. Powyższe rozważania potwierdza pismo z 9 maja 2012 roku wydane przez Izbę Skarbową w Łodzi (IPTPP2/443-118/12-4/KW) w sprawie miejsca opodatkowania podatkiem od towarów i usług w przypadku zbycia licencji na rzecz nabywców z Unii Europejskiej oraz spoza Wspólnoty. Gdy sprzedaż licencji następuje na rzecz konsumenta z kraju spoza UE, to miejscem opodatkowania jest kraj miejsca zamieszkania konsumenta. To obliguje podatnika z Polski do rozliczenia podatku VAT zgodnie z przepisami kraju trzeciego. Tego rodzaju transakcji również nie wlicza się do limitu zwolnienia podmiotowego określonego w art. 113 ust. 1 ustawy VAT. Przechodząc do podsumowania, możemy zauważyć, że zagadnienie podlegania opodatkowaniu czynności sprzedaży licencji determinowana jest przede wszystkim statusem nabywcy. Dodatkowo w przypadku sprzedaży na rzecz konsumenta znaczenie ma również, czy miejsce zamieszkania podatnika znajduje się w UE, czy poza UE.

sprzedaż na zasadzie cesji praw